|
жазо берилиши айтилмаяпти. Шунинг учун бу иш мандубдир. Айниқса, шу гапнинг ортидан Аллоҳ Таоло
وَلاَ تَنسَوُاْ الْفَضْلَ بَيْنَكُمْ
(ўзаро бир-бирларингизга фазлу карам қилишни унутмангиз!) деяпти. Яъни, уларни бир-бирларига нисбатан марҳаматли бўлишга ундаяпти.
Аллоҳ Таоло оятнинг якунида уларга Аллоҳ уларнинг қилаётган ишларини кўриб туришини, ҳар бир ишга яраша жазо ёки мукофот беришини эслатяпти. (إِنَّ اللهَ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِيرٌ Албатта Аллоҳ қилаётган амалларингизни кўргувчидир).
(إَلاَّ أَن يَعْفُونَ Магар улар (ярим маҳрни олишдан) кечиб юборса). Яъни, талоқ қилинган аёл ўзи олиши мумкин бўлган ярим маҳрдан воз кечиб, уни олмаса.
(أَوْ يَعْفُوَ الَّذِي بِيَدِهِ عُقْدَةُ النِّكَاحِ никоҳ қўлида бўлган киши кечса). Яъни, эр ўзига қолаётган ярим маҳрдан кечиб, бутунича берса.
Биз қуйидаги сабабларга кўра,
بِيَدِهِ عُقْدَةُ النِّكَاحِ
(никоҳ қўлида бўлган зот)дан мурод валий эмас, эр, дедик.
а) Аллоҳ Таоло (فَنِصْفُ مَا فَرَضْتُمْ сизлар белгилаган маҳрнинг ярми) деяпти. Яъни, ҳали қўшилмасдан ва маҳр белгиланмасдан туриб талоқ қилинган аёл учун. Демак, бундай аёл учун маҳрнинг ярми берилади. Шундан кейин Аллоҳ Таоло
إَلاَّ أَن يَعْفُونَ أَوْ يَعْفُوَ الَّذِي بِيَدِهِ عُقْدَةُ النِّكَاحِ
(Магар улар (ярим маҳрни олишдан) кечиб юборса ёки никоҳ қўлида бўлган зот (яъни эр ўзига қайтган ярим маҳрдан) кечса, (яъни бутун маҳрни тўласа жоиздир)), деяпти. Яъни, маҳр борасида кечиб юборишга ҳақли бўлган икки тараф бор. Биринчи тарафнинг талоқ қилинган аёллар экани аниқ қилиб айтилди.
إَلاَّ أَن يَعْفُونَ
Шунинг ўзи иккинчи тарафнинг яъни, никоҳ битими қўлида бўлган зотнинг эр эканини кўрсатиб турибди. Чунки талоқ қилинган аёлнинг нариги тарафи эрдан бошқаси бўлиши мумкин эмас. Шунга кўра, бу ердаги маъно ё талоқ қилинган аёлнинг ўзига қарашли ярим маҳрдан кечиб, уни бутунлай олмаслиги ёки талоқ қилган эрнинг ўзи олиб қолиши мумкин бўлган ярим маҳрдан кечиб, уни бутунлай бериб юборишидир.
б) Аллоҳ Таоло бошқа оятларда ҳам никоҳ битимининг маҳр борасида тасарруф ҳуқуқига эга бўлган икки тарафини баён қилган. Аллоҳ Таоло айтади:
وَآتُواْ النَّسَاء صَدُقَاتِهِنَّ نِحْلَةً فَإِن طِبْنَ لَكُمْ عَن شَيْءٍ مِّنْهُ نَفْساً فَكُلُوهُ هَنِيئاً مَّرِيئاً
70-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232